Bosna početkom 9.vijeka u okviru “susjednih oblasti”
Bosna početkom 9.vijeka u okviru “susjednih oblasti”
Relje Novaković navodi „susedne oblasti“ u drugom Porfirogenitovom djelu, u „Život Vasilija I“ gdje se kaže da su se bizantijske vlasti u vrijeme cara Mihajla II (820-829) oslobodili pored Srba i Hrvata i slavenski stanovnici u Panoniji i susjednim oblastima.
Relja se opravdano pita „ne krije li se Bosna, može biti, negde u tim „susednim oblastima“?
| ! | iz knjige Relja Novaković: Gde se nalazila Srbija od 7. do 12. veka |
Što se tiče Bosne neizvesnost je, rekli bismo, najveća. I sastavljač drugog dela 29.glave DAI i car u Život u Vasilija I kažu da su se za vreme cara Mihajla oslobodili vizantijske vlasti Hrvati, Srbi, Zahumljani, Travuljani, Konavljani, Dukljani i Neretljani, odnosno Pagani.
………..
Kao što znamo, sastavljač nevedenog dela glave 29.DAI kaže da su za vreme cara Mihajla Mucavog postali slobodni stanovnici dalmatinskih gradova, a uz njih “I tamošnja plemena Hrvati i Srbi i Zahumljani i Travuljani i Konavljani i Dukljani i Pagani…postadoše samostalni i nezavisni, ne pokoravajući se nikome. Ova plemena nemaju arhonte (tj.knezove) već samo starce župane…” (podvukao R.N). Porfinogenit, pak, u Životu Vasilija I, pošto je spomenuo nevolje carstva u Italiji, produžava ovim redom. “Pored toga od onih Skita koji žive u Panoniji, Dalmaciji i susednim oblastima, mislim Hrvati i Srbi i Zahumljani i Travuljani i Konavljani i Dukljani i Nereljani, zbaciše sa sebe davnašnju vlast Romeja i postadoše samoupravni i samostalni, pokoravajući se isključivo svojim arhontima” (podvukao R.N.). Kao što vidimo, u gornjim navodima isti je samo red nabrajanja naziva oslobođenih stanovnika, sve ostalo se dosta razlikuje i pri tumačenju ove vesti može da stvara velike teškoće. Autor glave 29. kaže da su se u dato vreme oslobodili dalmatinski gradovi, a osamostaljene slovenske stanovnike naziva plemenima, dok car ne spominje dalmatinske gradove niti za Hrvate, Srbe i druge kaže da su plemena. No, to još uvek i ne mora da je neka bitna razlika. Teškoću ne mora da pričinjava ni to što Porfinogenit navedene slovenske stanovnike naziva Skitima, ali spomen Panonije i susednih oblasti u vezi sa oslobođenjem u vreme cara Mihajla II (820-829) izaziva veoma veliku zabunu.
Naime, dok smo, povodeći se za podacima u glavi 29.DAI stekli utisak da su se u trećoj deceniji IX veka od Vizantije oslobodili posloveljeni dalmatinski gradovi i slovenski stanovnici u zaleđu (Hrvati i Srbi), dotle car u Životu Vasilija I kao da nam negoveštava da su se vizantijske vlasti oslobodili i stanovnici (slovenski) u Panoniji i susednim oblastima. Neka je ovde Dalmacija ona ista koju sačinjavaju dalmatinski gradovi sa širim ili užim zaleđem, morali bismo se pitati koje su toj Dalmaciji te susedne oblasti? Kad je reč o jednoj prekretnici kao što je početak slobodnog života posle dvestagodišnjeg postojanja vrhovne vizantijske vlasti, onda je jako važno da što bolje shvatimo značenja navedenih geografskih pojmova, jer od toga dosta zavisi da li ćemo smatrati da su se od Vizantije za vreme Mihajla II oslobodili samo Hrvati i Srbi ili su pored njih u isto vreme slobodu stekli i slovenski stanovnici u “susednim oblastima” i u Panoniji.
Ovo pitanje postavljamo pre svega zbog Bosne. To možda ne bismo morali činiti kad Bismo bili sigurni na kojem prostoru oba nevedena autora zamišljaju Srbe ili barem “sadašnju” Srbiju, a pošto nam nijedan izvor to ni približno ne kaže, moramo pokušati da saznamo ne krije li se Bosna može biti, negde u “susednim oblastima”ili delimično čak i u Panoniji, s obzirom na činjenicu da je rimska Panonija zahvatala i deo prostora južno od Save. Na žalost odgovor na ova dva pitanja zasad je nemoguće dobiti. Možemo samo nagađati šta je moglo biti. Upravo, mi sa dosta verovatnoće možemo reći da su se i slovenski stanovnici Bosne oslobodili vizantijske vlasti u isto vreme kad i Srbi ili Hrvati – naravno samo u tom slučaju ukoliko se ta oblast tada nalazila pod vizantijskom vlašću, a ne pod franačkom ili eventualno jedan njen deo pod Bugarskom. Uz ovo nas jako mnogo interesuje da li su tadašnji “Bosanci” bili Srbi i uopšte kojoj su etničkoj grupi pripadali. To je za istoriju od velikog značaja, jer kad Porfinogenit u 32.glavi DAI, uz prikazivanje istorije Srbije, na kraju spominje i dva grada “u oblasti Bosne” ne možemo nikako biti sigurni da to znači da je oblast Bosne još od VII veka bila u sklopu zemlje koja se pod vizantiskom vrhovnom upravom zvala Srbija.
Naprotiv, čini nam se da više osnove ima da je oblast Bosne od VII do XII veka, pa i kasnije, pripadala “susednim oblastima” i da se oslobodila kad i ostale, a da su posle treće decenije IX veka između nje i “sadašnje” Srbije počele da se uspostavljaju neke labave veze, koje su, kako izgleda, vrlo često kidane.
| ! | gornji text je prenesen sa 68-69.stranice knjige i da bi se pogledale ORIGINAL skenirane stranice, potrebno je …
. . . K L I K N U T I za prikaz : hide
  |
Historija Bosne Balkana i Bosnjaka 