Dr. Nada Klaic i rusenje nebuloza o Hrvatstvu i Srpstvu Bosne
http://p103.ezboard.com/bbosnjackifrontforum
Bosnian-Balkan forum.
Prvo par rijeci o Nadi Klaic, ona se ubraja u sami vrh najutjecajnijih historicara na Balkanskom prostoru.
Unuka Vjekoslava Klaića. Godine 1943. diplomirala povijest na Filozofskom fakultetu u Zagrebu, na kojem je od iste godine bila zaposlena kao asistentica. Godine 1946. doktorirala je tezom Političko i društveno uređenje Slavonije za Arpadovića. Od 1954. bila je privatni docent, a od 1968. redovita profesorica na katedri za hrvatsku povijest. Bavila se razdobljem od doseljenja Slavena do XIX. stoljeća. Hrvatsku je medijevalistiku obogatila raspravama iz društvene povijesti, a u knjizi Historija naroda Jugoslavije II (1959.) napisala je sveobuhvatan prikaz hrvatske povijesti u ranom novom vijeku, u koju su uključeni elementi gospodarske i društvene povijesti
Njen doprinos modernoj hrvatskoj medievalistici je golem, vrijeme je potvrdilo većinu njenih postavki.
Postavio sam ovaj kratki odlomak iz njene biografije, jer znam da ce pojedini Hrvatski nacionalista(hello TLR) probati diskreditovati njenu licnost i znanje, prosto iz razloga sto zena do nogu tuce stavove Srpskih i Hrvatski mitomana o toboze nekom Hrvatstvu i Srpstvu Bosne.
Njenu knjigu Srednjovjekovna Bosna treba obavezno procitati, sada cu samo postirati neke odlomke iz kjnige.
Bosna nikada nije bila ni hrvatska, ni srpska – ona je od pamtivjeka, pa sve do polovine 19 stoljeća, bila zemlja Bošnjaka različitih vjera, zemlja Bosanaca. Jedan od najcjenjenijih historičara u svijetu, po pitanju historije svih južnoslavenskih zemalja, Dr. Nada Klaić u svome djelu “SREDNJOVJEKOVNA BOSNA – POLITIČKI POLOŽAJ BOSANSKIH VLADARA DO TVRTKOVE KRUNIDBE” (Zagreb, 1989.), naučno je ustvrdila da Bosna nikada nije bila ni hrvatska ni srpska. Zemlja Bosna je po Dr. Nadi Klaić potpuno posebna i po narodu i po kulturi i po svojemu postanku. Dr. Nada Klaić dolazi do sljedećih konstatacija: ….No, ove nevješte projekcije o srpstvu Bosne vrijede isto koliko Šišićevo dokazivanje o hrvatsvu Bosne. Međutim nekritički izvještaj Konstantina Porfirogeneta o Sklavinijama moze poslužiti kao podloga za zaključke samo onom historičaru kome nije odveć stalo do historijske istine. On je uglavnom iste vrijednosti kao i Dukljaninove vijesti o vladanju hrvatskih ili srpskih vladara nad Bosnom. To su tek povremeni izleti susjednih vladara koji nisu niti su mogli izmijeniti stoljetni položaj bosanskih zemalja, jer su one bez Hrvata i Srba odavno išle svojim, od njih posve odijeljenim putem. Carevi podaci za taj posao ne mogu biti mjerodavni, a još manje vješta konstrukcija barskog nadbiskupa koji piše sredinom 12. stoljeća. ….Posve razumljivo da Ćirkoviću za njegovu teoriju o srpstvu Bosne ne mogu poslužiti niti Konstantinovi podaci o naseljenju Srba, jer ih car, a znamo i zašto, stavlja u Srbiju, Paganiju, Zahumlje i Travuniju te Konavle po kriteriju 10-og stoljeća kad su sve te zemlje priznavale bizantsku vlast. Prema tome, ako se sam car nije hvalio da je Bosna od naseljenja srpska, a sigurno bi to vrlo rado učinio,onda kritičkom historičaru ne preostaje drugo nego i na osnovi careva teksta tvrditi da je Bosna od početka bila BOSANSKA.
http://p103.ezboard.com/bbosnjackifrontforum
Bosnian-Balkan forum.
Historija Bosne Balkana i Bosnjaka 
Dr Nada Klaic nije dosledna u svom istrazivanju. Ona cesto kritikuje zakljucke u hrvatskoj istoriografiji, ali se, u istom, delu poziva na te zakljucke – kao da ih ranije nije odbacila. Ili, utvrdi da su neki dokumenti iz rimokatolickih crkvi u Splitu i Zadru falsifikati, a onda kaze da su dragocen izvor za hrvatsku povjest. Odbaci mogucnost da su Ugri (kad su pobedili Hrvate 1097) potpisivali s pobedjenim Hrvatima drzavni ugovor 1102 (pakta konventa), a onda se poziva na taj sporazum – kao da nije zakljucila da je bio nemoguc, jer tako nesto nije cinjeno izmedju pobednika i pobedjenog. Ona, kao i drugi hrvatski istoricari, uvek Ugarsko Kraljevstvo pisu – Ugarsko-hrvatsko Kraljevstvo, na sto su madjarski istoricari reagovali s podsmehom. Kao kad bi Srbi pisali da je od 15. stoleca postojalo Tursko-srpsko Carstvo. Nada Klaic nemusto govori o vremenu Ugarskog poraza od Turaka na Mohackom polju 1526. i izbegava da kaze da je Krsto Frankopan postao vazal Sulejmana Valincanstvenog. Tad je Evropa zrtvovala Ugarsku. To su ucinile: Francuska, Engleska, Mleci, Poljska i veliki broj ugarskih plemica – i svi oni koje je jugoslovenska istoriografija upisivala kao hrvatske plemice. Na celu ove turske koalicije je bio papa Kliment Sedmi. Cilj: dovesti Turke na nemacke granice – da ratuju s Nemcima i da Nemci nemaju snage da osvajaju kolonije. Jednostavno, ali sakriveno.
Ajme, tko se sve smatra strucnjakom za povijest.
Vjekoslav Klaic, djed Nade Klaic, je bio pravi povjesnicar iznoseci povijesne cinjenice u svojim djelima. Dokle je njegova unuka, na zalost, pokazala se odana “jugo-sistemu” onoga doba. Onaj tko nevjeruje da su Bosna i Hercegovina hrvatske pokrajine neka samo procita ljetopise/kronike cara Konstantina Porfirogeneta VII., Grgura Barskog (“pop Dukljanin”), Ivana Mlecanina, Tome arhidjakona, Al – Idrisija i bezbroj drugih.
Zna se primjerice da je grad Bihac u XV. i XVI stoljecu bio g l a v n i g r a d HRVATSKE u kojemu su stolovali hrvatski sabor i hrvatski ban, prije nego sto je pao 1592. godine u turske ruke. A cijela danasnja zapadna Bosna izmedju rijeka Vrbasa i Une (“Bosanska krajina”) se je sve do 1900. godine na kartama zvala “Turska HRVATSKA”.
Na kraju zelim samo jos da spomenim cinjenicu da se najstarije knjizevno djelo pisano na arabici, a nastalo je 1588. godine, zove “HRVATSKA Pjesma” (“Chirvat türkisi”).
A ako netko iz politickih zelja zeli da stvori neku umjetnu bosnjacku “nacionalnost” onda neka se upita tko su Austrijanci koji takodjer imaju svoju drzavu i da li je njihov materinji jezik “austrijski jezik”.
Kojih to nacionalista. Što su to za vas nacionalisti. Zar zemljovidi hrvatske države u vrijeme kneza Trpimira i kralja Tomislava ne pokazuju da je Bosna nastala u srcu Hrvatske države. Komu vi širite svoju demagogiju? Jugoslavenstvo je mrtvo. Balkanizacija Hrvatske neće uspjeti. Dosta ste ispirali mozgove u vrijeme zločinačke tvorevine Jugoslavije. Prestanite s demagogijom. Onaj koji negira navedene zemljovide, ili je neznalica, ili cinik. Amoralno je to što drugarica Klaić navodi. Zašto amoralno? Stoga, jer svijesno širi neistine, t. j. laže.
Kada Porfirogenet u svom politickom prirucniku “De Administrando Imperio” nabraja naseljene gradove u pojedinim zemljama on uvijek prvo navede zemlju pa onda naseljene gradove u njoj.
Nekoliko primjera:
Kada navodi naseljene gradove u Zahumlju on kaze:
“In the territory of Zachumli are the inhabited cities of Stagnon,Mokriskik…”
“U Zahumlju (zemlja) su naseljeni gradovi Stagnon,Mokriskik…(gradovi)”
Kada govori o naseljenim gradovima u Paganiji:
“In Pagania are the inhabited cities of Mokron,Beroullia…”
“U Paganiji (zemlja) su naseljeni gradovi Mokron,Beroullia….(gradovi)”
Kada govori o Travuniji i Konavlima kaze da su Konavli podredjeni Travuniji ali jasno naglasava i kaze da je to sada jedna zemlja sto se vidi i iz toga kako nabraja gradove:
“In the territory of Terbounia and Kanali are the inhabited cities Terbounia,Ormos….”
“U Travuniji i Konavlima (zemlja) ( su naseljeni gradovi Travunija,Ormos…(gradovi)”
Kada navodi naseljene gradove u Hrvatskoj:
“In baptized Croatia are the inhabited cities of Nona,Belgrade…”
“U krstenoj Hrvatskoj (zemlja) su naseljeni gradovi Nona.Belgrade…(gradovi).
Kada govori o naseljenim gradovima u Srbiji i Bosni on kaze:
“In baptized Serbia are the inhabited cities of Destikon,Tzernabouskei… and in the territory of Bosona Katera and Desnik”
“U krstenoj Srbiji (zemlja) su naseljeni gradovi Destikon,Tzernabouskei…(gradovi),a u Bosni (zemlja) Katera i Desnik (gradovi).
Pridjeve “krstena” i “nekrstena” ispred Srbije i Hrvatske koristi iz samo jednog razloga,da bi na taj nacin razlikovao zemlje iz kojih se Srbi i Hrvati doseljuju na Balkan.Tako,kada govori o “nekrstenoj Srbiji” i “nekrstenoj Hrvatskoj” govori o prapostojbinama Srba i Hrvata van Balkana u kojima su oni zivjeli kao nekrsteni,a kada govori o “krstenoj Srbiji” i “krstenoj Hrvatskoj” govori o Srbiji i Hrvatskoj na Balkanu u kojima su oni pokrsteni.Pridjevi “krstena” i “nekrstena” ispred Srbije i Hrvatske Porfirogenet koristi samo zbog toga da bi razlikovao njihove prapostojbine od njihovih novih stanista,i prapostojbine i nova stanista Srba i Hrvata naziva isto : Srbija i Hrvatska,ali ih razlikuje jedino po pridjevima “krstena” i “nekrstena” Kraj price.
Dakle,nema apsolutno nikakve dileme da Porfirogenet navodi Srbiju i Bosnu kao dvije razlicite zemlje.Prvo navodi naseljene gradove u Srbiji,pa onda navodi naseljene gradove u Bosni.
On pak ne navodi precizno kakav je odnos izmedju Srbije i Bosne,ali dosta toga se ipak da zakljuciti i iz onoga sto navodi.
Npr. ne navodi apsolutno nigdje da je Heraklije nastanio Srbe na podrucju Bosne,iako o tome u istom poglavlju vrlo precizno govori za sva druga podrucja,pa kaze da su oni nastanjivani i u Srbiji i u Zahumlju i u Paganiji i Travuniji i Konavlima,ali ih ne navodi u Bosni.
Zato je Nada Klaic apsolutno u pravu kada konstatuje:”….Posve razumljivo da Cirkovicu za njegovu teoriju o srpstvu Bosne ne mogu posluziti niti Konstantinovi podaci o naseljenju Srba, jer ih car, a znamo i zasto, stavlja u Srbiju, Paganiju, Zahumlje i Travuniju te Konavle po kriteriju 10-og stoljeca kad su sve te zemlje priznavale bizantsku vlast. Prema tome, ako se sam car nije hvalio da je Bosna od naseljenja srpska, a sigurno bi to vrlo rado ucinio,onda kritickom historicaru ne preostaje drugo nego i na osnovi careva teksta tvrditi da je Bosna od pocetka bila bosanska.”
Dalje,koristenje ispred naziva “Bosna” deminutiva “horion” od “hora”,sustinski ne predstavlja nista diskutabilno.Deminutiv se inace koristi jedino zbog toga da bi se naglasila vrlo mala velicina od necega,ali je u gramatici jedino rezervisan za to.Dakle,”horion” je isto sto i “hora”,samo “vrlo malo hora”,kao sto je deminutiv od “knjiga” “knjizica”,i knjizica je takodjer knjiga,samo “vrlo mala knjiga’.
Ako bi smo preveli “hora” kao “zemlja”,a “horion” kao “zemljica”,zemljica je isto zemlja,samo “vrlo mala zemlja”.
Dakle,ne vidim apsolutno nista diskutabilno oko rijeci horion i hora.
Ali,zasto Porfirogenet navodi Bosnu do Srbije u poglavlju 32. koje nosi naziv:”Of the Serbs and the country they now dwell in” – “O Srbima i zemlji u kojoj sada stanuju”?
Prvo,da navedemo jasno da se u tom poglavlju navode i druge strane zemlje Srbiji,a ne samo Bosna.U tome poglavlju Porfirogenet navodi sva mjesta na Balkanu u kojima su Srbi bili po njemu nastanjivani,pa uz Srbiju,Paganiju,Zahumlje,Travuniju i Konavle,navodi i Hrvatsku i Bugarsku,dok o nikakvim Srbima na teritoriji Bosne ne navodi niti jedno jedino slovo.Dakle u tom poglavlju Porfirogenet ne govori samo o Srbiji,daleko od toga,ali ipak navodi Bosnu odmah do Srbije kao razlicitu zemlju od nje i navodi naseljene gradove u njima.
“De Administrando Imperio” je politicki prirucnik koji se bavi razlicitim zemljama po principu da daje po jedno poglavlje svakoj zemlji koja ima svoju samostalnu politicku vlast na odredjenoj teritoriji,te se razlog zasto on Bosni ne daje zasebno poglavlje moze objasniti jedino time :Bosna nije imala svoju samostalnu politicku vlast nad svojim teritorijem,zato je on i ne razmatra nego samo daje bazicne podatke o njoj : da je to zemlja (razlicita od Srbije) i da u njoj postoje dva naseljena grada.Iz cinjenice da te podatke o Bosni navodi odmah do podataka o Srbiji i u poglavlju koje se bavi Srbijom moze se zakljuciti jedino da je Srbija upravo ta koja ima politicku vlast nad samom sobom ali i nad Bosnom,i nista vise od toga.
Zato je Noel Malcolm potpuno u pravu kada u svojoj knjizi “Bosnia-a short history”,doslovno citira Porfirogeneta i na stranici 10,kaze:
“It occurs in the politico-geographical handbook written in 958 by the Byzantine Emperor Constantine Porphyrogenetus.In the section of his handbook devoted to the Serbian prince`s lands he wrote:'IN BAPTISED SERBIA ARE THE INHABITED CITIES OF DESTIKON [etc.]….AND IN THE TERRITORY OF BOSONA,KATERA AND DESNIK”
This makes it clear that Bosnia (an area smaller than modern Bosnia proper,and centered on the river Bosna which flows northwards from Sarajevo) was considered a separate territory.though at that particular time a dependency of the Serbs.In the 960s it fell once again under Croatian rule,and remained a Croatian territory for roughly half a century.”
Sto na bosanskom znaci:
“Ovo se pojavljuje u politicko geografskom prirucniku,napisanom 958 godine od strane bizantijskog cara Konstantina Porfirogeneta,u dijelu njegovog prirucnika posvecenom zemljama srpskog princa napisao je :”U KRSTENOJ SRBIJI SU NASELJENI GRADOVI DESTIKON…ITD….A NA TLU BOSNE KATERA I DESNIK”
(Dakle ovdje Porfirogenet jasno navodi da su Srbija i Bosna dvije razlicite zemlje,nabraja prvo naseljene gradove u Srbiji pa onda naseljene gradove u Bosni!),o cemu Malcolm dalje kaze:
“Ovo nam govori vrlo jasno da je Bosna (podrucje manje nego danasnja uza Bosna koje je smjesteno oko rijeke Bosne,koja tece na sjever od Sarajeva) bila smatrana zasebnom teritorijom,iako u tom konkretnom trenutku pod vlascu Srba.Oko 960 godine Bosna pada ponovo pod hrvatsku vlast te ostaje hrvatska teritorija oko pola stoljeca”
Da je Bosna razlicita zemlja od Srbije kako u etnickom tako i politickom,kulturnom i svakom drugom pogledu svjedoci jasno cijela historija Bosne poslije 958. godine. 958.god.Bosna je bila tek pod kratkotrajnom okupacijom Srbije,i u svakom pogledu to su dvije razlicite zemlje.Tome jasno svjedoci i sljedecih hiljadu godina historije bosanskog naroda koji je u svakom pogledu razlicit narod od Srba,sa razlicitom historijom,vjerom,crkvom,jezikom,pismom,sopstvenim narodnim imenom,drzavom,vladarskim titulama,sopstvenom kraljevskom krunom,kulturom…Case closed.
U svojoj knjizi “Historija Bosne i Bosnjaka” (2001,Sahinpasic) Mehmedalija Bojic na ovu temu pise:
“….Knjiga ( Dominika Mandica Etnicka povijest Bosne i Hercegovine(ZIRAL,Toronto-Zurich-Roma-Chicago,1982)) je sigurno hvale vrijedna sto se tice novih podataka,nekih uspjesno izvrsenih i datih analiza,objavljenih nekih do sada nepoznatih izvjestaja i dokumenata,posebno iz arhiva Katolicke crkve i njenih organizacija i date obimne naucne aparature(izvora i literature) i sl.
Medjutim,ovaj autor cini gresku u prilazu da pod svaku cijenu dokaze hrvatstvo pa i tamo gdje ga nije moglo biti.Tako postupaju i mnogi srpski historiografi samo obratno.Po dr. Mandicu Hrvati su svi koji su po doseljenju Juznih Slovena i prijema krscanstva sa Zapada (Rima) bili katolici.Pa buduci da su slavenska plemena nastanjena na Dinarskom planinskom masivu (ukljucujuci tu Dalmaciju,Bosnu,Duklju itd.) primili krscanstvo sa zapada,onda su oni,po dr.Mandicu,jos kada se uz to nekriticki osloni na Ljetopis popa Dukljanina,prirodno svi Hrvati.Srecom u nauci je ovo pitanje prakticno rascisceno.To znaju i hrvatski i srpski historicari,ali im to nije odgovaralo niti odgovara radi pretenzija ranijih i sadasnjih rezima na Bosnu i Hercegovinu,i to na osnovi “historijskih prava na ovu zemlju”.Jos do sada nije nigdje nadjen jedan crkveni ili drzavni spis,povelja ili bilo sta slicno iz srednjeg vijeka u kome bi pisalo da je Bosna bila jedna od hrvatskih zemalja i da su u njoj bilo kada zivjeli samo Hrvati.Medjutim sacuvan je veliki broj spisa i dokumenata,posebno u arhivima katolickih institucija iz kojih se jasno vidi da u Bosni zive patareni(bogumili) i katolici,da se tamosnji narod naziva Bosnjanima,a njihovi vladari bosanskim banovima ili kraljevima.Zasto bas nikad nisu crkveni dostojanstvenici u srednjem vijeku nazivali taj bosnjacki narod ili njihovog vladara – hrvatskim ili srpskim imenom?
O rasprostranjenosti imena srpskog i hrvatskog na Bosnu i njen narod u srednjem vijeku vode se izmedju hrvatskih i srpskih historicara rasprave i polemike vec vise od stoljeca i po.U nekim srednjovjekovnim bosanskim poveljama zaista se pominju Srbi i srpski jezik.Medjutim,dr.Mandic u pomenutoj knjizi o tome navodi i argumentirano tvrdi da su pisari povelja u Dubrovackoj republici,od vremena vladavine srpskog Velikog zupana Stevana Nemanje,dakle od 1174 godine,od kada je uzeo Zahumlje,Travuniju(sjeverne susjede Dubrovniku) i Duklju (dio danasnje Crne Gore),bili Srbi.”…Zato je on (pisar) i onda kada mu je bilo povjereno da napise koju ispravu za bosanske vladare pisao povelje po srpskom nacinu,upotrebljavao ekavicu i jezik nazivao srpskim.”
Medju prvim srpskim istoricarima koji su pokusali naucno da dokazu da je Bosna bila sastavni dio srpske zemlje,i prvobitne drzave jos u doba ustanka Hrvata oko rijeke Save (juzno od Zagreba protiv Franaka,sa Ljudevitom Posavskim (819-822)na celu),bio je Ljub Jovanovic.On je jos 1900 godine napisao i objavio u casopisu “Brankovo kolo” raspravu pod naslovom O Bosni s pocetka VII do sredine XII veka.Jovanovic je,koristeci se Ajnhardovim analima i tekstu o Ljudevitu Posavskom i njegovom “bjezanju ka jugu medju Srbe” zakljucio na osnovu svojih pretpostavki da je Ljudevit mogao naci Srbe samo u Bosni (izmedju Vrbasa i Drine) i na prostoru rijeke Kolubare (sjeverozapadna Srbija).Medjutim,on je ipak ostao pri zakljucku da su se rijeci “na jug” morale odnositi na prostor Bosne.Taj njegov zakljucak i pretpostavku prihvatili su kasnije svi srpski historicari i koristili ga,uz podatke iz druga dva pomenuta izvora,isto tako nesigurna,kao vjerodostojne cinjenice.
Od Jovanoviceve rasprave,pa sve do danas u gotovo svim djelima srpske nacionalne istorije,i u istorijskim atlasima za skole,Bosna se tretira kao srpska zemlja.Odatle poticu i ona tzv. “istorijska prava na Bosnu”.Ali,poznati medievist sa Zagrebackog univerziteta dr. Nada Klaic,koja je 1989. godine publikovala djelo Srednjovjekovna Bosna (Zagreb,1989),naucno je opovrgla Jovanovicevu tezu o Ljudevitovom “bjekstvu medju Srbe u Bosnu”.Prema njenom tumacenju,Ljudevit Posavski je zaista “pobjegao na jug” (iz svoje posavske Hrvatske) ali u SRB,mjesto koje se pod tim imenom zvalo jos od Rimljana i gdje su zivjeli Dalmatinski Hrvati.To mjesto se i danas nalazi na istoj lokaciji u gornjem toku rijeke Une,u Lici (zapadna Hrvatska).
O drugom i trecem izvoru koje su obilato koristili i srpski i hrvatski medievisti,historijska nauka je vec ranije dala svoj sud.Porfirogenitov podatak u spisu De administrando imperio o dolasku i naseljavanju Srba i Hrvata i to na poziv vizantijskog cara Heraklija(610-641),na danasnje prostore,odavno se ne uzima kao valjana cinjenica.njima je trebalo i u Porfirogenitovo vrijeme pokazati da su ovi narodi vazali vizantijski.Srpski historicar dr.Sima Cirkovic,koji u svom djelu Istorija srednjovjekovne bosanske drzave (Beograd,1964) takodjer zastupa tezu da je Bosna bila jedna od srpskih zemalja,dok istovremeno o vrijednosti Porfirogenetovog spisa pise:”Temeljna kriticka proucavanja spisa O narodima(De administrando imperio) pokazala su da on predstavlja kompilaciju u kojoj se gotovo ne oseca originalno stvaranje piscevo…”.Ovaj Porfirogenetov spis je ipak donekle znacajan za Bosnu jer se u njemu prvi put (u jednom pisanom historijskom izvoru) pominje rijec i naziv zemlje Bosna.
O Ljetopisu popa Dukljanina ili Barskom rodoslovu postoji vrlo opsezna literatura.Ovaj historijski izvor koriscen je prema nacionalnim potrebama i porijeklu historicara.Tako je Ljetopis posluzio hrvatskom medievisti dr.Ferdi Sisicu da ustvrdi kako je Bosna u ranom srednjem vijeku bila hrvatska zemlja.A prema srpskom istoricaru Simi cirkovicu “to je skromni sastav nepoznatog popa,nastao u Baru (sada Crna Gora) u drugoj polovini XII veka”.Inace u Ljetopisu (hronici) popa Dukljanina Bosna se uvijek pokazuje kao jedna veca politicka i teritorijalna cjelina.Pitanje procesa nastajanja bosanske drzave u ranom srednjem vijeku i to bas od IX do XII vijeka,podrobno je razradio sarajevski akademik dr. anto Babic jos 1955. godine u svojoj raspravi O pitanjima formiranja srednjovjekovne bosanske drzave.
Otimanja prekrajanja i svojatanja bosanske historijske proslosti i njene drzave,kao i razne teorije o tome cija je bila i jeste Bosna,cjelishodno je pratiti i sagledavati i kroz razmatranja historiografskih djela i njihovih autora i to od prvih pocetaka do najnovijeg doba.Medju prvima koji su u svom historiografskom radu ispoljavali pretenzije prema Bosni bio je hrvatski knjizevnik,historicar,politicar i baron Pavao Riter-Vitezovic (1652-1713).On je u svojim spisima razvio misao o cjelokupnoj Hrvatskoj u koju je ukljucio i Bosnu.Ona je prema Vitezovicu,”srce Ilirika”(“Cuore Ilirici”).Vitezovic je kao clan komisije za razgranicenje izmedju Habsburske monarhije i Osmanskog carstva nakon Karlovackog mira (1699) izradio elaborat beckom dvoru u kojem je Hrvate,Srbe i Slovence prikazivao jedinstvenim imenom Hrvata,trazeci da se Hrvatskoj pripoje sve juznoslavenske zemlje koje budu oslobodjene od Turaka.
Pretenzije prema Bosni i Hercegovini na osnovu “historijskih prava” ugarske krune iskazivala je i Habsburska monarhija pomocu historiografskih djela.Tako je na njen podsticaj i,vjerovatno,narudzbu napisao historicar L.A.Gebhardi 1780 godine Istoriju drzave Bosne i Rame.Publicirao ju je u okviru jedne visetomne Istorije svijeta.Posto je Habsburska monarhija tezila da osvoji i pripoji svom carstvu sve zemlje koje su nekada pripadale Ugarskoj i cekala priliku da istjera Osmansku imperiju iz Vlaske,Srbije i Bosne i Hercegovine i da naslijedi ovu na Balkanu,to je za njen generalstab i drzavne potrebe ceski historicar Maksimilijan Šimek napisao 1787 godine Politicku istoriju kraljevine Bosne i Rame od 867 do 1741 godine.Djelo je izaslo kad se car i kralj Josip II spremao da povede odlucujuci rat sa Turskom radi osvajanja Bosne,prosirenja svojih teritorija na svim posjedima Mletacke Republike na Balkanskom poluostrvu i,najzad,radi zauzimanja Albanije.Pretenzije Austrije prema Bosni i Srbiji naisle su na protivljenje vec nacionalno svjesnih i umnih ljudi iz redova Srba,koji su osporavali “historijska prava” na Bosnu i Srbiju.Arhimandrit i historicar Jovan Rajic je,u namjeri da ospori historicara Šimeka i austrijske pretenzije,napisao Istoriju raznih slovenskih naroda narocito Bugara,Hrvata i Srba (I-IV,Wien,1794).U njoj je prvi od svih srpskih spisatelja prikazao Bosnu kao srpsku zemlju.On je prvi medju Juznim Slavenima napisao i Istoriju juznoslavenskih naroda,i to sve na osnovu narodne tradicije i iz patriotskih pobuda.On,prirodno,nije mogao da napise kriticku historiju,jer nije koristio nikakve vjerodostojne izvore,niti potrebnu literaturu.Prije toga je napisao Kratku istoriju Srbije,Raske,Bosne i Rame(1793),slicne naucne vrijednosti.
U prvoj polovini 19.vijeka historijska nauka i njene pomocne discipline sporo su se razvijale.Otkricem i objavljivanjem mnogih primarnih pisanih izvora,u drugoj polovini toga vijeka,gotovo svi istaknutiji srpski i hrvatski historicari su se bavili i bosanskom historijom i dali svoj znacajan doprinos osvjetljavanju njene proslosti.Medjutim,u nedostatku sigurnih izvora iz ranog srednjeg vijeka svi su odredjivali cija je Bosna prema svome nacionalnom porijeklu.Tako je historicar i prvi pisac historije Bosne i Hrvatske dr.Vjekoslav Klaic (1849-1928) u svom radu Povijest Bosne do propasti kraljevstva (Zagreb,1882) napisao da je Bosna mozda bila hrvatska zemlja.Tu njegovu rijec mozda svjesno su previdjeli svi hrvatski povjesnicari,koji su mu bili savremenici ili zivjeli poslije njega.
O prvom srpskom historicaru Ljub Jovanovicu,koji je pokusao naucno da dokaze da je Bosna bila sastavni dio srpske zemlje i prvobitne drzave jos u ranom srednjem vijeku te njegovom nekritickom koriscenju izvora,vec je vilo govora.Od te Jovanoviceve rasprave,pa sve do danas(90-tih godina XX vijeka) u gotovo svim svim djelima nacionalne historije i u gotovo svim historijskim atlasima za skole Bosna se tretira iskljucivo kao srpska zemlja.
Uoci Drugog svjetskog rata znacajnije djelo o Bosni pod nazivom Historija Bosne (Beograd,1940) napisao je dr.Vladimir Corovic.Premda je pisao sa dosta objektivnosti,i on je zastupao tezu da je Bosna bila srpska zemlja.Nakon toga rata najobimnije djelo i sa najvise naucnih pretenzija napisao je dr.Sima Cirkovic pod naslovom Istorija srednjovjekovne bosanske drzave (Beograd,1964).Premda u ovoj knjizi ima izvanredno dobro i tacno napisanih poglavlja,opservacija i zakljucaka cini se da je knjiga imala prvenstveni zadatak da posluzi odredjenim politickim snagama kao naucno pokrice za pretenzije prema Bosni kao vjekovnoj srpskoj zemlji.I akademik dr.Mihailo Dinic je u svojim radovima uvrstavao rani period srednjovjekovne proslosti Bosne u istoriju srpskih zemalja.Nazalost,tako je to M. Dinic uradio i u Historiji naroda Jugoslavije(I,Zagreb,1953),koja je sacinjena na inicijativu Savjeta za nauku i kulturu pri vladi FNR Jugoslavije.U toj knjizi je proslost Bosne od VI do XII vijeka prosla gore negoli u udzbenicima Kraljevine Jugoslavije.Jer,taj period,koji se u toj Historiji obradjuje na 318 strana,Bosni je pripalo svega desetak redova,pa i to montirano na stetu historijske istine jedne stare juznoslovenske zemlje i drzave Bosne.
Proslost Bosne nije bolje tretirana ni u srpskim,ni u hrvatskim historijskim atlasima.Njihovi historiografi i kartografi su se,izgleda,presutno dogovorili o krojenju granica drzave Bosne u ranom srednjem vijeku.Jedni stavljaju granicu dodira hrvatske i srpske drzave u to doba na rijeci Vrbasu,drugi na rijeci Bosni,a treci na rijeci Drini – kako kome odgovara.U vrijeme postojanja Kraljevine Srba Hrvata i Slovenaca,odnosno Jugoslavije,izdato je vise falsificiranih historijskih atlasa.Tako je u Istorijskom atlasu za opstu i narodnu istoriju koji je priredio istoricar Stanoje Stanojevic (1874-1937) Bosna prikazana tako da je sve od 9. do 12. vijeka bila jedna od srpskih zemalja i kao takva uvijek u sastavu srpske drzave.U ovom njegovom atlasu Bosna je u periodu od XII do XX stoljeca prikazana na jednoj omanjoj kartici srazmjera 1:2.750 000.Ovaj Stanojevicev atlas (zvanicni udzbenik za studente) izdat je,istog sadrzaja,i u Beogradu (1940-Geca Kon A.D.).U Skolskom istorijskom atlasu koji je izdat u socijalistickoj Jugoslaviji,a priredili ga Relja Novakovic,Gavra Skrivanjic,Vladimir Stojanovic i Zeljko Skalamara,a po narudzbi Zavoda za udzbenike u Beogradu (ovaj atlas je bio najtirazniji i dozivio je niz izdanja) drzava Bosna se tretirala u svim izdanjima kao srpska zemlja,i to sve od IX do XX vijeka.Najvjerodostojniji Istorijski atlas za nacionalnu istoriju (od rimskog perioda do zavrsetka I svetskog rata-1918) uradio je Dragutin Prljevic,a objavilo preduzece ZNANJE iz Beograda.U njemu Bosna prvi put,koliko autor ove Historije Bosne zna,u ranom srednjem vijeku nije naznacena ni kao srpska ni kao hrvatska zemlja.Drzava Bosna je tek u ovom atlasu imala tretman onakav kakav je ta zemlja u proslosti i zasluzivala.
Do sada je,cini se,najpotpunije i najobjektivnije objasnjena rana srednjovjekovna proslost Bosne u Istorijskom atlasu koji je izradio dr Zvonimir Dugacki za poduzece “UCILA” iz Zagreba 1972 godine.On prikazuje proslost Bosne bez ikakvih opterecenja i kompromisa.Prvi put Bosna je ucrtana kao drzava u sklopu Balkana i evropskih drzava u raznim periodima svoga postojanja….”
Hrvati, Hervati, Horvati, Horuati, Hervardi (lat. Crouati), (ger. Crouwardi)… nisu bili srednjovijekovno pleme ili narod nego kasta graničnih ratnika Slovenaca, u stalnoj pripremi, dok se nije okupila ostala vojska. Zato se i uvijek pojavljuje hervardsko (hrvatsko) ime na samoj granici Karantanije! Zašto ni u jednom rano srednjovijekovnom dokumentu Hrvati nisu spomenuti, kad su bili tako odvažni i značajni prema tvrdnjama pojedinih Hrvata? Mnogo ranosrednjovijekovnih istoričara ili kronista pisalo je o događanjima na Balkanu i srednjoj Europi, Sveti Hieronim, Iordanis, Prokopij Cezarij, Jonas Bobbiensis, Fredergarii, Paulus Diaconus, Einhardt… ali nijedan ne spominje Hrvate kao narod ili entitetu.
Najveće gluposti su one o nekakvi crvenim, bijelim, crnim i što ti još znam kakvim Hrvatima. To su totalne gluposti jer nijedan drugi narod u Europi nije imao takve variante svi su bili jednoznačni narodi, Slovenci, Bavarci, Saxonci, Švabi, Alemani, Franki, Langobardi, Avari, Huni, Ugri…
ADI opisuje slovenske entitete ili knježevine zvane “Sklavinije” nije govora o Hrvatskoj ili više njih. Da ne govorim o nebulozama tipa Branimir dux Sclavorum što znači Branimir slovenski knez ili Ludevit koji nikada nije imao nikakvog pridjeva, Hrvati mu potvore ime i dodaju Ljudevit Posavski ili Hrvatski, što je nebuloza da boli glava, jer se ime Hrvatska kao banovina pojavi tek u 14 stoljeću.
very interesting, but I don't agree with you
Idetrorce